Jeść albo nie jeść
Czerw 25, 2014 Nadwaga i otyłość
- Przepukliny są chorobą naszej cywilizacji, czy też ludzie chorowali na nie zawsze?
- Przepukliny są chorobą znaną od czasów starożytności. Już wtedy było wiadomo, że jedynym skutecznym sposobem ich leczenia jest operacja. Jeszcze nie tak dawno operacje te były ciężkie, pacjent długo wracał do zdrowia, najpierw leżąc w szpitalu, a potem prowadząc oszczędny tryb życia w domu. Często następowały nawroty choroby – nowa przepuklina powstawała w miejscu „starej” lub tuż obok niej. Ogromny postęp medycyny w ostatnich kilkudziesięciu latach spowodował, że wprowadzono nowe techniki chirurgiczne, a także nowy sposób zabezpieczenia przed nawrotami choroby.
- Czy rzeczywiście nie można przepuklin leczyć inaczej, tylko operacyjnie?
- Żadne leczenie farmakologiczne czy fizykoteraputyczne nie pomaga. Osoby, które boją się operacji noszą niekiedy specjalny pas brzuszny. Składa się on z twardej poduszeczki (peloty), sprężystej taśmy i pasa. Po odprowadzeniu przepukliny pelota przyciska skórę i tkankę podskórną do jej wrót, zapobiegając w ten sposób wydostawaniu się trzewi z jamy brzusznej. Pasy te nie cieszą się jednak dobrą opinią u lekarzy, stwarzają bowiem pozory leczenia. Mogą być nawet niebezpieczne, gdy są założone na przepukliny nie cofnięte do końca lub – co gorsza – uwięźnięte. Wówczas może powstać groźne powikłanie łącznie z martwicą zakleszczonych w przepuklinie jelit.
- Czym są „wrota przepukliny”?
- Wyjaśnienie wymaga zapoznania się z mechanizmem powstawania przepuklin. Tworzą się one w miejscach osłabionej odporności powłoki brzusznej. Są to najczęściej okolice pępka i pachwin. Przez te słabe miejsca, nazywane wrotami przepukliny, dostają się wraz z workiem przepuklinowym trzewia, np. fragmenty – niekiedy duże – jelita cienkiego. I tak np. wrotami przepukliny pachwinowej jest kanał pachwinowy, będący naturalnym otworem. To właśnie tą drogą u małych chłopców zstępują jądra do moszny. Czasami zdarza się, że to miejsce nie jest zarośnięte i wówczas tą drogą może wychodzić jelito na zewnątrz. Na przepukliny pachwinowe najczęściej chorują mężczyźni.
- Gdzie najczęściej powstają przepukliny u kobiet?
- Liczne porody sprzyjają przepuklinie pępkowej. Powstaje ona w tzw. pierścieniu pępkowym, przez który w życiu płodowym przechodzą naczynia pępkowe. Przepukliny te bardzo często występują u noworodków obu płci. U małych dzieci prawie zawsze same znikają i nie wymagają specjalnego leczenia. Kobiety starsze dość często mają przepuklinę udową. Pojawia się ona w jednym z najsłabszych miejsc okolicy pachwinowej – na udzie.
- Czy prawdą jest, że przepukliny mogą powstać w bliźnie na brzuchu?
- Tak, blizny są miejscami częstego powstawania przepuklin pooperacyjnych. Osłabienie zszytego miejsca jest rezultatem wadliwej techniki chirurgicznej albo zaburzeń w gojeniu się rany wskutek np. zropienia szwu lub innych przyczyn. Przepukliny te są zazwyczaj duże i kłopotliwe w leczeniu.
- Czy wszystkie przepukliny pacjent może sam zauważyć?
- Te, które znajdują się na brzuchu lub w jego sąsiedztwie (udowa), są widoczne w postaci mniejszych albo większych uwypukleń, które pacjenci nazywają kulkami czy guzami. Istnieją jednak przepukliny niewidoczne gołym okiem, jak np. przeponowe, niekiedy wrodzone lub powstające po urazach. Może też być przepuklina rozworu przełykowego, np. wślizgowa. Wtedy pewien odcinek przełyku przedostaje się do klatki piersiowej, wciągając ze sobą sukcesywnie żołądek. Czasami powstaje przepuklina okołoprzełykowa, kiedy dno żołądka przy przełyku przedostaje się do klatki piersiowej. Te przepukliny bezwzględnie należy operować.
- Powszechnie uważa się, że nie wszystkie przepukliny muszą być szybko operowane.
- Tak zwane przepukliny wolne nie są groźne. Zawartość worka przepuklinowego można ręką swobodnie odprowadzić do jamy brzusznej. Należy to robić w pozycji leżącej na wznak lub podczas ciepłej (ale nie gorącej) kąpieli. Niekiedy przepuklina cofa się sama, gdy chory leży na wznak, z nogami zgiętymi w kolanach, z poduszką wsuniętą pod okolicę lędźwiową, aby rozluźnić mięśnie brzucha. Jednak przyjęcie pozycji stojącej powoduje ponowne pojawienie się „kulki” na brzuchu. Natomiast groźne są wtedy, gdy wrota przepukliny zacisną się i nie można zawartości worka cofnąć. Następuje uwięźnięcie przepukliny, które może doprowadzić do niedrożności zamkniętego tam jelita. Jest to stan nagły, kiedy chorego trzeba szybko operować. Jeżeli bowiem dojdzie do martwicy fragmentu jelita na skutek niedokrwienia, wówczas trzeba ten odcinek wyciąć, co dla pacjenta nie jest korzystne.
- Jak rozpoznać uwięźnięcie przepukliny?
- Jeżeli w miejscu przepukliny wystąpią gwałtowne bóle brzucha, guz staje się twardy, napięty, nie można go cofnąć, wskazuje to na uwięźnięcie. Czasami po 2–3 godzinach pojawiają się wzdęcia, nudności, wymioty, chory nie może oddać gazów, a później stolca. Trzeba go szybko przewieźć do szpitala.
- Mówił Pan docent, że są rozmaite metody operowania przepuklin. Na czym one polegają?
- Metoda tradycyjna polega na otwarciu powłok brzusznych oraz dotarciu do worka przepuklinowego – podwiązaniu go i obcięciu. Następnie chirurg zszywa po kolei wszystkie warstwy powłoki brzusznej. W przypadku przepukliny pachwinowej zaszywa również kanał pachwinowy. Założenie licznych szwów może jednak spowodować po jakimś czasie powstanie zrostów, uczucie ciągnięcia itp. Nowoczesna, tzw. metoda beznapięciowa, bez zakładania szwów polega na nałożeniu na wrota przepukliny siatki z włókna sztucznego. Należy umieścić ją tak, aby wnętrzności nie przemieszczały się. Obecnie te siatki są bardzo dobrej jakości – miękkie, odporne na bakterie, nie dające odczynów zapalnych. Tego typu operacje wykonuje się od zewnątrz jamy brzusznej. Przeprowadzane są w znieczuleniu miejscowym lub dolędźwiowym. Trzeci rodzaj to operacje laparoskopowe polegające na usunięciu przepukliny od wnętrza jamy brzusznej. Wrota przepukliny również zamyka się siatką, ale od strony brzusznej. Przy laparoskopii trzeba jednak uśpić chorego. Przepukliny rozworu przełykowego operuje się głównie metodą laparoskopową. Są to niebezpieczne i trudne operacje z tego względu, że pole operacyjne znajduje się wewnątrz klatki piersiowej. Natomiast operacje przepukliny udowej są stosunkowo proste, wymagają jednak bardzo sprawnych rąk chirurga. Może dojść do komplikacji, ponieważ pod workiem przepukliny przechodzą tętnica i żyła udowa. Trzeba bardzo uważać, aby ich nie uszkodzić.
- Lepiej jest czekać, aż przepuklina uwięźnie, czy operować ją wcześniej?
- Operacje usuwania przepuklin, niezależnie od metody ich wykonywania, zawsze są łatwiejsze dla chirurga i bezpieczniejsze dla pacjenta, jeżeli robi się je „na zimno”, zaplanowane. Natomiast przy uwięźnięciu czy ostrym stanie zapalnym, gdy natychmiast trzeba operować, zwiększa się możliwość wystąpienia powikłań.
- Dziękuję za rozmowę.
Kto najczęściej choruje?
* Osoby otyłe lub ze znaczną nadwagą. * Cierpiący na przewlekłe zaparcia. * Chorzy z astmą lub innymi chorobami połączonymi z intensywnymi atakami kaszlu. * Mężczyźni mający problemy z oddawaniem moczu (np. z powodu przerostu prostaty). * Pracownicy fizyczni, dźwigający ciężary. * Ludzie w podeszłym wieku. * Osoby po brzusznych operacjach z dużymi bliznami. * Małe dzieci, zwłaszcza chłopcy w okresie intensywnego wzrostu.
Co dostaje się do przepukliny?
Do worka przepuklinowego najczęściej wchodzi fragment jelita cienkiego, część jelita grubego, pęcherz moczowy, żołądek, śledziona.
